VIDEO: Hoe de eerste flitspaal per ongeluk werd uitgevonden door een Nederlander

Innovatief volkje zijn we in Nederland als het gaat over verkeersveiligheid. Zowel de eerste verkeersdrempel van Europa als de turborotonde komen uit ons eigen Nederland. Maar ook de grote vijand van hardrijders is bedacht door een Nederlander, al was dat niet zijn intentie. Dit is (een minuscuul deel van) het bijzondere verhaal over Maurice ‘Maus’ Gatsonides.

De beste man heeft een indrukwekkend cv: volgens het Noord-Hollands archief was Gatsonides een uitvinder, coureur, maar bovenal een revolutionair. Na de Tweede Wereldoorlog bouwt Gatsonides een eigen automerk op genaamd Gatso. De oprichter zorgt zelf voor goede reclame door in zijn eigen auto te racen. Hij is bovenal een getalenteerd coureur. Hij zou aan de start staan van de eerste officiële GP van Nederland, maar moet wegens ziekte zijn auto afstaan aan Jan Flinterman.

Wanneer het automerk Gatso in 1950 omvalt door een tekort aan geld en onderdelen, gaat Gatsonides rijden voor het merk waar hij veel onderdelen van kocht: Ford. Dat gaat de Nederlander beter af. Hij wint in 1953 de Rallye de Monte Carlo in een Ford Zephyr. Gatsonides wint de wedstrijd mede dankzij speciale sneeuwbanden die hij zelf heeft ontwikkeld.

Gatsonides bij een controlepost, op weg naar de overwinning | Foto: ©Nationaal Archief – CCO / Joop van Bilsen – Anefo

Maurice Gatsonides vindt per ongeluk de eerste flitspaal uit

Eind jaren ’50 neemt Gatsonides als coureur wat gas terug, maar als uitvinder staat hij vlak voor zijn grote doorbraak. Bij de rallywedstrijden ergert Maus zich aan de onnauwkeurige tijdmeting met een stopwatch. Daarnaast krijgen lokale coureurs nog wel eens een voordeeltje van de wedstrijdleiding. Dat moet anders kunnen. Daarom bedenkt Gatsonides een nieuw systeem om de tijd bij te houden.

Twee rubberen draden werden op de grond gelegd. Wanneer een auto over het eerst snoer reed, begon de klok te lopen. Zodra de tweede draad werd gepasseerd, stopte de timer. Het systeem werkt en krijgt de naam Gatsometer, vernoemd zijn de uitvinder uiteraard. Het systeem wordt geïmplementeerd in de racewereld, waarna ook de politie interesse krijgt. 

In 1958 verkoopt Gatsonides de rubberen slangen aan het politiekorps in Zandvoort. Het systeem start nu niet een klok, maar zet een fototoestel. Om te zien of de zijn flitspaal werkt, rijdt Gatsonides expres met een te hoge snelheid over de draad. En jawel: het fototoestel knipt twee foto’s van de auto en de bekeuring volgt klopt ook nog eens.

De eerste flitspaal van Nederland stond in Delft

Gatsonides blijft sleutelen aan zijn ontdekking waardoor het toestel foto’s maakt wanneer een auto door rood rijdt. Het leidde in 1966 tot de eerste flitspaal van Nederland, die in Delft wordt geplaatst. Het bedrijf Gatso wordt nieuw leven ingeblazen als flitspaalfabrikant. Binnen de kortste keren stromen de bestellingen binnen uit de hele wereld. Enige nadeel: Gatsonides werd zelf meer dan eens geflitst door zijn eigen uitvinding.

Gatso en de Gatsometer leeft voort

In november 1998 overleed Gatsonides, maar zijn bedrijf bestaat nog steeds en bouwt nog steeds flitspalen. De organisatie – die nu Sensys Gatso Group heet – ging over van vader op zoon op kleinzoon Niki die nu de baas is. EenVandaag sprak met hem over het familiebedrijf: ‘Het zit nu in onze aderen. We hebben allemaal een passie voor veilig verkeer.’

Ook Gatsonides junior is wel eens gepakt door de uitvinding van zijn opa. ‘Ik weet het nog precies, vijfentwintig jaar geleden op oudejaarsavond. Ik werd geflitst door mijn eigen flitskast. Een momentje van onoplettendheid’, zegt Niki Gatsonides. Bekijk hieronder hoe de eerste flitspaal werkte in Delft. En let ook even op hoe ze de tijd noteren bij de flitsfoto. ‘Je bent er volautomatisch bij.’