Zo schakel je (best eenvoudig) met een handbak met 18 versnellingen

Kijkbuiskindertjes weten door een oude TopGear-aflevering hoeveel werk het is om met een handgeschakelde vrachtwagen te rijden. Naast het schakelen moeten er ook allerlei nevenactiviteiten verricht worden. Activiteiten die we hier zeker niet gaan herhalen. De meeste vrachtwagens hebben nu een automaat, maar toch is het interessant om te zien hoe zo’n handbak met achttien versnellingen werkt.

We vonden deze interessante video met de uitleg over hoe je moet schakelen met een handbak met achttien versnellingen. Het is een beetje als survivalprogramma’s met Bear Grylls kijken: waarschijnlijk ga je de kennis nooit nodig hebben, maar mocht het toch een keer zover zijn, dan ben je er maar wat blij mee. Mooi meegenomen is dat deze instructeur je niet adviseert om twijfelachtige dingen te drinken.

Schakelen met 18 versnellingen is net als in een personenauto

Het schakelpatroon op de pook ziet er ingewikkeld uit, maar eigenlijk is het best simpel. Je beweegt de pook net als de pook van een auto in een H-patroon. Laten we voor het gemak beginnen in de eerste versnelling, die zit bovenin. Zodra het tijd is om te schakelen, druk je de koppeling in en trek je de pook naar onderen, naar de tweede versnelling.

Tot zover komt het je allemaal bekend voor. Zo ga je ook naar de derde versnelling (omhoog en naar rechts) en dan weer met de pook omlaag naar z’n vier. Om naar z’n vijf te schakelen, moet je de knop aan de voorkant van de pook omhalen. De eerste versnelling op de pook wordt nu de vijfde, de tweede de zesde en ga zo maar door. Je gebruikt elke positie van de pook dus twee keer.

De versnellingen splitten

Maar dat zijn slechts acht versnellingen. Elke versnelling kun je daarnaast ook nog ‘splitten’. Dat doe je door het knopje aan de zijkant te bedienen. Als je het knopje beweegt als je in z’n vijf zit, dan ga je als het ware naar versnelling vijfenhalf. Handig als je bijvoorbeeld net te hoog in de toeren zit voor de vijfde versnelling, maar te ver in de toeren zou zakken in z’n zes.

Naast de versnellingen één tot en met acht en de bijhorende halve versnellingen is er ook nog de lage gearing. Hierbij kun je met de grijze knop ook nog kiezen tussen laag-laag of laag-hoog. En zo kom je uit op achttien versnellingen. De achteruit tel je niet mee, maar ook daarvan heb je nog een hoge en lage stand.

Lees ook: Hoe een Nederlandse Scania V8 in Amerika verzeild raakte

De onderstaande video van een Eaton-transmissie was de duidelijkste uitleg die we konden vinden. Deze bak vind je in de vrachtwagens van Peterbilt, Volvo, Freightliner, Kenworth en Mack. Niet alle vrachtwagens hebben achttien versnellingen, maar het schakelprincipe werkt vaak hetzelfde. Ook als je in een Scania kijkt, herken je de knopjes op de pook.