Pagani Zonda LM

Het woord ‘carrosseriebouw’ klink niet echt lekker. Het doet denken aan aanhangers, vrachtwagens en zelf-geknutselde campers. Mannen met knoestige handen die met platen staal en lasapparaten iets functioneels in elkaar zetten. In Italië klinkt het al een stuk fijner: carrozzeria bekt nou eenmaal beter. De Italianen hebben een lange historie als het op de productie van unieke modellen aankomt. Daar is de Pagani Zonda LM een goed voorbeeld van.

Vooral na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelden de Italiaanse plaatwerkers zich tot ware kunstenaars, die met schijnbaar kinderlijk gemak eenmalige, unieke en vaak bloedmooie creaties wisten te scheppen. Internationale playboys, prinsen, magnaten en andere rijkaards hielden een hele bedrijfstak op de been, op een manier die deed denken aan de 17de en 18de eeuw, toen de barokmuziek kon gedijen door de steun die verschillende componisten kregen van Europese vorstenhoven.

Na een wat schrale fase eind vorige eeuw, maakt de markt van exclusieve auto’s momenteel een periode van grote bloei mee. Sommige Italiaanse carrozzeria beleven zelfs hoogtijdagen als nooit tevoren. Zowel Touring Superleggera als Zagato toonden tijdens het Concorso D’Eleganza bij Villa d’Este aan het Comomeer onlangs verscheidene nieuwe en exclusieve modellen, bedoeld om in ultra-lage aantallen te worden geproduceerd. Ook Ferrari’s SP-afdeling maakt weer met regelmaat unieke modellen, om zo de meest verwende en vermogende klanten te bedienen.

Exclusiviteit is het toverwoord en niets is exclusiever en begeerlijker dan een uniek exemplaar, zeker als dat exemplaar Italiaans is en al helemaal als het een Pagani is. Overigens is Horacio Pagani geen Italiaan, maar een Argentijn, en zijn markante kleine bedrijf is strikt genomen geen traditionele carrozzeria. Pagani is in geen enkel opzicht een conventionele autobouwer. Echt klein kan je het bedrijf trouwens ook niet meer noemen. De omzet bedroeg vorig jaar 56 miljoen euro.

Na Enzo Ferrari heeft geen mens zich meer met zo’n vastbesloten toewijding gestort op het najagen van een droom als Horacio Pagani. Zijn creaties kun je dan ook vergelijken met de eieren van Fabergé, de violen van Stradivarius of de symfonieën van Mozart. Horacio is gefascineerd door de Italiaanse renaissance en heeft zelfs een van zijn zoons Leonardo genoemd. (Niet naar DiCaprio, maar naar die andere bekende Leonardo.)

Het Pagani-sprookje laat zich lezen als een boek. Met hulp van een landgenoot, Formule 1-coureur Juan Manuel Fangio, kreeg Pagani bekendheid in de wereld van de Italiaanse exclusieve autofabrikanten en hij kreeg van de bekende Mauro Forghieri uiteindelijk zelfs een positie aangeboden in het Formule 1-team van Ferrari. Pagani bedankte echter voor de eer en trad in dienst bij Lamborghini, waar hij onderaan de ladder – op de fabrieksvloer – begon met zwaar lichamelijk werk.

Pagani was als een van de eersten overtuigd van de bijzondere betekenis die koolstofvezel zou gaan spelen in de auto-industrie. Zijn meerderen bij Lamborghini hadden daar op dat moment geen oren naar. De wereld stond begin jaren negentig in brand door Saddam Hoesseins inval in Koeweit en de mondiale economie was een van de slachtoffers. Pagani was zo overtuigd van de mogelijkheden die de nieuwe technieken te bieden hadden dat hij ontslag nam en voor zichzelf begon. Hij kocht zijn eigen industriële autoclaaf voor de productie van koolstofvezel en begon te werken aan het ontwerp van zijn eerste eigen model, de C12, dat vijf jaar later werd uitgebracht.

Het maakt niet uit wat je wensen zijn, bij Pagani komen ze je graag tegemoet. Door die individuele benadering stond het bedrijf eigenlijk aan de wieg van de revival van de eenmalige modellen.

We zijn op weg naar de Pagani-fabrieken om kennis te maken met een heel bijzondere Zonda, die precies past in dat rijtje van exclusieve auto’s. Van de LM is er namelijk maar één gebouwd en daar zal het ook bij blijven. Naast de eigenaar en de bouwers bij Pagani, zal er waarschijnlijk niemand zijn die ooit in deze bijzondere auto mag rijden, maar voor TopGear wordt een uitzondering gemaakt.

De LM is de ultieme Zonda. Bruter zelfs dan de Cinque, en hij heeft nog het meest weg van een voor de openbare weg geschikte versie van Pagani’s circuitmonster, de Zonda R.

‘Het is alsof je in een achtbaan zit: lichte paniek wordt afgewisseld door kalme berusting’

De laatste keer dat wij Pagani zelf mochten ontmoeten, was op het circuit van Silverstone. Nadat we gezamenlijk een typisch Engelse curry hadden gegeten, konden we kennismaken met een Zonda F, waarmee we vrijwel direct een beschamend incident veroorzaakten in een van de bochten van Silverstone. Gênant genoeg speelde deze glijpartij zich af voor de ogen van de meester zelf, maar het was gelukkig bij lage snelheid, dus er was geen schade. Achteraf vertelden we hem dat die ongeplande manoeuvre een eerbetoon was aan Gilles Villeneuve. Die had in 1977 op Silverstone tijdens zijn F1-debuut voor McLaren dezelfde stuurfout gemaakt. Kwestie van wennen en even de limieten opzoeken, zullen we maar zeggen.

Vandaag zijn we in het bergachtige gebied van Gran Sasso, Italië. Een uitgestrekt natuurgebied niet ver van L’Aquila, waar nog steeds de gevolgen van de verwoestende aardbeving uit 2009 zichtbaar zijn. Het gebied is schaars bevolkt en merendeels uitgestorven. Toeristen zijn er vrijwel niet en zelfs Italianen zie je hier maar mondjesmaat. Dat is jammer, want het is een prachtige streek, met adembenemende natuur en geweldige wegen. Dat het hier verlaten is, vinden we natuurlijk niet zo erg want dat geeft ons de gelegenheid om in alle rust kennis te maken met de Zonda LM.

Scherpe haarspeldbochten in het begin worden gevolgd door royale, ruime bochten en lange rechte stukken, waarbij we misschien zelfs wel kunnen opschakelen naar de vijfde versnelling. Het vooruitzicht om in dit landschap en in deze auto door te schakelen naar z’n vijf, beneemt je de adem. Er gebeurt veel met een mens wanneer je net bent weggereden in een ruim 710 pk sterke, bijna vijf miljoen euro kostende Zonda.

De LM is niet zomaar een auto, de LM is een kunstwerk. Het is een creatie. Een prachtig sculptuur dat je voor je gevoel al misbruikt door erin te gaan zitten, laat staan ermee te gaan rijden. Stel je een exclusieve penthouse in New York of Tokio voor. Daar zou de LM niet misstaan als kunstobject, ergens tussen de Steinway-vleugel en een schilderij van Picasso.

In een wereld waar al Honda Civics rondrijden met ruim 300 pk, moet een echte sportwagen iets extra’s in huis hebben om indruk te maken. Velen zijn dan ook van mening dat menige hedendaagse supercar niet indrukwekkend en overrompelend genoeg meer is. Alleen een boel vermogen of een opvallende carrosserie is niet voldoende. Kwaliteit en exclusiviteit onderscheiden de echte supercar.

De Zonda voldoet in dat opzicht aan alle criteria. Het is een machine die respect en ontzag afdwingt en je wordt direct overmand door de unieke sfeer in de LM. Prachtig gevormde aluminium schakelaars en knoppen en subtiele retro-invloeden in het interieur. Wat bij ons overheerst, is het wat angstige gevoel dat je met iemand anders’ éénmalige en peperdure kunstwerk over een steile Italiaanse bergweg aan het rijden bent. Wat ook niet helpt, is de wetenschap dat er boven in de bergen nog altijd ijs en sneeuw op de weg ligt.

De LM is een huiveringwekkende auto. De cockpit vouwt zich om je heen als die van een straaljager en voor je neus steken de zwaar gewelfde spatborden uit, die terug doen denken aan Le Mans LMP1-prototypes en Groep C-racers. Door die twee welvingen laat de Zonda zich heel precies plaatsen. De trefzekerheid waarmee je iedere bocht kunt aansnijden, laat de haren in je nek overeind staan. Verder naar achteren wordt de LM steeds breder, uitlopend in heupen waar Kim Kardashian jaloers op zou zijn. Het zicht naar achter is verwaarloosbaar.

Voor het overige is de LM alleen maar snel. Vreselijk snel. Hiermee vergeleken voelt een Bugatti Veyron aan als een Polo BlueMotion. Gedurig voel je het airbagloze stuur de weg aftasten, naarstig zoekend naar feedback waarmee het je subtiele stuuropdrachten wil geven. Het is alsof je in een achtbaan zit: lichte paniek wordt afgewisseld door kalme berusting en dat gaat je op den duur niet in de koude kleren zitten. De cockpit van de LM is een heel bijzondere plek om doodsangsten uit te staan.

Technische innovaties gaan hand in hand met visuele verrukking. De ervaringen achter het stuur van de Zonda LM werken direct in op je autonome zenuwstelsel, waar onbewust plaatsvindende functies worden gereguleerd. Ook visueel is het voortdurend feest. Nooit eerder voelden we de aandrang om onze mobieltjes te gebruiken om foto’s te maken van zoiets onbenulligs als een gaspedaal, of de hendel van de richtingaanwijzer. In de Zonda LM zijn al dit soort zaken fantastisch uitgevoerd. Het interieur roept vage associaties op met sciencefiction-achtige ruimteschepen uit de Flash Gordon-tijd en alles ziet er even feilloos uit.

Dat wil zeggen: bijna alles. Merkwaardig genoeg breekt op het moment suprême een niet onbelangrijk knopje af en valt in de ruimte onder de versnellingshendel. Gelukkig betreft het een standaard knopje van Mercedes-makelij, maar het bedient de tractiecontrole en op dat moment is het dus onduidelijk of die aan- of uitgeschakeld staat omdat er geen controlelampje is. Een beetje rommelen helpt niet. Je loopt alleen de kans dat je vinger blijft steken in het gat in het dashboard. Je krijgt er een naar gevoel van in je maag: wij hebben deze onbetaalbare machine beschadigd!

Er is maar één manier om uit te vinden of de tractiecontrole staat ingeschakeld. Een korte rechterbocht, omhoog tegen de berghelling geeft het antwoord. Achter je bevindt zich de 7,3-liter V12 van AMG, die wat configuratie en afstelling betreft vrijwel gelijk is aan de Zonda Cinque. Een kort stootje gas op het prachtig vormgegeven gaspedaal en het wordt duidelijk. Heel even is er dat kenmerkende moment van inertie wanneer een auto met middenmotor grip verliest, om er direct daarna vandoor te stormen. De verschillende steenlagen in de rotsen naast ons, die eerst zo nadrukkelijk zichtbaar waren, lijken ineen te smelten als de Zonda wegbuldert.

De eigenaar van de Pagani Zonda LM woont aan de andere kant van de wereld, maar de auto staat geregistreerd in Andorra. Het loont ongetwijfeld de moeite om vriendjes te blijven met deze autoliefhebber, maar onze vrijpostige nieuwsgierigheid stuit op onverzettelijke discretie van de kant van Pagani. Wanneer we informeren naar de bedrijfsmatige activiteiten van de van oorsprong Duitse eigenaar krijgen we alleen fijntjes te horen dat hij ‘velerlei zakelijke belangen’ heeft. Wat we wel mogen weten, is dat hij samen met Horacio Pagani ruim twee jaar heeft gewerkt aan de totstandkoming van deze LM. Op het motorcompartiment bevindt zich een badge waarop het resultaat van die samenwerking is vereeuwigd. Er staat alleen de tekst ‘one of one’.

‘Alles wat je dacht te weten over snelheid krijgt een heel nieuwe definitie’

De LM is een gespleten persoonlijkheid en dat wordt benadrukt door de striping op de neus, die bestaat uit zowel de Duitse (vanwege de Duitse achtergrond van de eigenaar) als de Italiaanse vlag. De twee vlaggen ontmoeten elkaar op het puntje van de kap en het patriottische thema zet zich elders in de auto voort, want de vlaggen zie je op verschillende plaatsen terug, zoals op de remklauwen en in de hoofdsteunen. Dit alles benadrukt het persoonlijke aspect van deze eenmalige Zonda. Voor deze auto werd de nieuw ontworpen neus ook voorzien van andere koplampen, maar het meest opvallend is natuurlijk de unieke luchtinlaat op het dak en de ontzagwekkende achtervleugel.

De Cinque genereert bij 300 km/u een neerwaartse druk die overeenkomt met 750 kilo. De McLaren P1 GTR moet het stellen met 660 kilo bij 240 km/u. Naar de downforce die de LM te verwerken krijgt, kunnen we alleen gissen, maar het zal aanzienlijk meer zijn. Gran Sasso is jammer genoeg geen omgeving om dit soort dingen op speelse wijze uit te vinden, maar neem van ons aan dat de LM niet alleen een van de meest schitterende, extravagante en buitensporige auto’s aller tijden is, maar waarschijnlijk ook een van de meest aerodynamische.

AMG’s 7,3-liter V12 is geen alledaagse motor. De LM is nooit op een rollenbank gezet, maar Pagani schat dat het vermogen beduidend meer dan 710 pk bedraagt en dat zou ons eerlijkgezegd niet verbazen. De rode lijn is opgevoerd naar 7.500 tpm en het uitlaatsysteem is voorzien van een Inconel-spruitstuk met keramische coating en titanium dempers. De LM is blauw, en ziet er net zo kostbaar uit als ie is.

We stoppen op een parkeerterrein. Wanneer we onze weg weer vervolgen komt de LM bij het starten eerst explosief tot leven, maar direct daarna valt het geraffineerde en kalme stationaire toerental op. De fantastische wegen in dit berglandschap hebben ons geduld lang genoeg op de proef gesteld. De Zonda rijdt verrassend soepel, dankzij magnesium armen, titanium veren en Öhlins-dempers. Ook het inwendige van de LM is gefabriceerd uit Pagani’s gepatenteerde koolstofvezel-titanium materiaal. Het unieke gevoel van structurele integriteit, directe respons en sensationeel weggedrag is over het algemeen een ervaring die alleen is weggelegd voor de absolute topcoureurs in deze wereld. Niet voor niets heeft Lewis Hamilton in Monaco ook een Pagani staan, waar hij zijn boodschappen mee doet (en af en toe een botsinkje mee heeft).

Hamilton zal waarschijnlijk een handgeschakelde Zonda hebben. De LM maakt gebruik van een sequentiële, gerobotiseerde zesbak van Cima. Niet het allernieuwste op het gebied van versnellingsbaktechnologie, maar het is een leuke uitdaging om er op de juiste manier gebruik van te maken en te zorgen dat je hoofd bij het opschakelen niet tegen de Italiaanse vlag op de hoofdsteun beukt. Er zijn drie standen: Comfort, Sport en Race, en ze bewijzen alle drie hoe snel je tegenwoordig met die flippers aan het stuur kunt schakelen. De peddels aan het stuur zijn al even fantastisch afgewerkt als de rest van het interieur en ondanks het feit dat ze vast zitten aan de stuurkolom, zijn ze ongeacht de mate van stuuruitslag altijd eenvoudig te bedienen. Toch is dit stukje technologie wat achterhaald aan het raken. Fabrikanten van hypercars als McLaren, Ferrari en Porsche spoeden zich op dit gebied momenteel in zevenmijlslaarzen voort.

De grootste uitdaging is wel om de auto fatsoenlijk in het spoor te houden zodra je flink gas geeft. Na eindeloze kronkelwegen ontvouwt zich op het laatste stuk naar de top van de Gran Sasso een welkom stuk rechte weg. De omgeving is nu echt verlaten en lijkt meer op een maanlandschap. Desolaat, troosteloos maar ontzagwekkend. De Zonda giert over de hoogvlakte en iedere keer zijn bij het accelereren in de spiegel minuscule stukjes rubber zichtbaar die zich dankzij het grofkorrelige wegdek losmaken van de enorme 335/30-Pirelli’s. De vaart van de LM is zo onthutsend en overdonderend dat het ons niet zou verbazen als blijkt dat de Zonda soms helemaal los komt van de grond.

De bedieningsproblemen van de tractiecontrole hebben we inmiddels opgelost. In de eerste en tweede versnelling hebben de elektronische breinen moeite om het chassis in het gareel te houden. Eenmaal opschakelend krijgt alles wat je dacht te weten over snelheid een heel nieuwe definitie. Niet alleen rotsen en struiken, maar zelfs hele bergwanden verdwijnen naast je in een wazige nevel. Rem je fors, dan wordt alles weer helder.

We kunnen alleen maar constateren dat deze auto in combinatie met deze omgeving een surrealistische en onwerkelijke ervaring biedt die we niet snel zullen vergeten, maar dat is nu juist waar het allemaal om draait. Het eenmalige, het unieke en het exclusieve. Dat is de essentie van Pagani’s succes. De techniek en de afwerking zijn van een niveau die zijn weerga niet kent, maar tegelijk weet Pagani een band te smeden met het verleden. Een verleden waarin het leven nog simpel was en waarin visionaire mannen iets simpels konden omvormen tot iets ongekends.

Met geld is zowat alles te koop en mensen die over vrijwel ongelimiteerde hoeveelheden geld beschikken, investeren dat momenteel graag in peperdure zaken als kunst, architectuur en kostbare auto’s. Bij Pagani hebben ze begrepen hoe ze die drie elementen kunnen samenvoegen. Uniek.