Waarom de versnellingsbak van Koenigsegg de beste innovatie van 2023 is

Wat was de laatste keer dat jij een goed idee had? En dan bedoelen we een werkelijk groots idee, een hersenkraker met een eindeloze hoeveelheid mogelijkheden. Christian von Koenigsegg heeft dit soort verlichte momenten vaker dan jij je teennagels knipt. Maar hij functioneert ook anders dan wij. Wanneer het erop aankomt, krabbelt hij niet terug. Hij komt tot bloei, zonder angst voor wat het gaat kosten of twijfel of het gaat lukken.

Voor Christians recentste hersenspinsel voorzag hij zijn innovatieve negentraps Lightspeed-automaat van software, actuatoren en een pook; tot het ding eruitzag, aanvoelde en zich gedroeg als een handgeschakelde versnellingsbak. Waarom? Voor de op de Jesko gebaseerde CC850, een 3,7 miljoen euro kostend retro-eerbetoon aan Koenigseggs eerste productieauto, de CC8S, wilden hij en zijn team een analoge sfeer, à la handmatige zesbak van het origineel.

Prima: schakel een goede leverancier in en zoek iets dat overweg kan met de 1.385 pk en 1.385 Nm van je 5,1 liter grote biturbo V8. Zo zouden de meesten het aanpakken. Maar voor CvK was dat volstrekt onaanvaardbaar.

Christian von Koenigsegg over de versnellingsbak

‘Om te beginnen zou je dan niet de mogelijkheid hebben om de auto ook in een volautomatische modus te rijden, wat nu wel kan. En ten tweede zou je dan een vliegwiel op de motor moeten hebben, wat de dood zou betekenen van zijn huidige enorme vrijheid om in toeren te klimmen en te zakken. Een gewone handbak zou ook nog eens zwaarder zijn geweest. Het zou ook meer homologatiewerk hebben opgeleverd, omdat we nu alleen maar hoeven aan te tonen dat de aandrijflijn met een “handmatige laag” eroverheen ook werkt.’

Kijk, nu klinkt het allemaal niet meer zo onlogisch, toch? Maar hoe werkt het? Om die vraag te kunnen beantwoorden, moeten we eerst even bekijken hoe de automaat werkt die de basis vormt.

Zo werkt de speciale versnellingsbak van Koenigsegg

Met zes voorwaartse versnellingen op twee aparte assen, elk met een eigen koppeling, en een zevende versnelling voor achteruitrijden, werkt hij in feite een beetje zoals de derailleur op je racefiets. Sluit een koppeling op elk van de assen en elke van de drie versnellingen op de ene as is te combineren met een versnelling op de andere, om zo een unieke ratio te creëren – negen verhoudingen in totaal.

Bijkomend voordeel is dat het geheel kleiner is en twee derde weegt van wat een vergelijkbare automaat met dubbele koppeling in de schaal legt. Het enige dat ESS doet, is het toevoegen van een elektronische koppeling en schakeling – alles by wire dus – en wat lollige software die het systeem handbakachtige dingen laat doen.

Levensdoel: vind iemand die net zo naar jou kijkt als onze man naar dat opengewerkte schakelpatroon

Druk het koppelingspedaal in met je linkervoet en alle zeven koppelingspakketten gaan open. Zet ’m in z’n één en de koppeling op de eerste as sluit zich ter voorbereiding. Laat het pedaal opkomen, de koppeling op de tweede as grijpt aan en daar ga je… Net als bij een handbak. Het enige dat er nog moet gebeuren, is het creëren van wat force feedback in het pedaal en de pook, zodat alles ook aanvoelt als wat je zou ervaren als het allemaal mechanisch was geweest.

En omdat je negen verhoudingen hebt om mee te spelen, maar zes openingen hebt in de schitterende open schakelcoulisse, kunnen de verhoudingen per rijmodus anders zijn. Zo is in de Track-modus de eerste versnelling veel langer en daardoor beter bruikbaar.

De tranmissie heeft wat denkvermogen van de bestuurder nodig

Het mentale sprongetje dat je moet maken, is het accepteren van het feit dat het allemaal veel dichter bij een echte handbak zit dan je zou denken. Met je linkervoet bedien je koppelingen en de pook schakelt wel degelijk versnellingen in. Het gebeurt alleen via nauwkeurige elektronica in plaats van dat je hydraulische vloeistof verplaatst of fysiek metalen onderdelen verschuift.

Extra interessant is dat alle eigenzinnigheden en karakteristieken van een traditionele handbak zijn ingebouwd; laat de koppeling te snel opkomen en de auto slaat af. Je kunt de koppeling laten slippen en je kunt geen lagere versnelling inleggen als de toeren te hoog zijn. De bak optimaal laten werken, dat is een prijs die je moet verdienen, geen gegeven.

De award Faal van het Jaar gaat naar… onszelf

Als we het systeem met enig aplomb demonstreren aan een stel toeschouwers op de ansichtkaartfraaie 17-Mile Drive in het Californische Monterey, laten we de koppeling slippen alsof we het onze eerste rijles is en laten we de motor afslaan. Pijnlijk.

Ons excuus: dit was nog een vroege versie van het systeem, zonder de force feedback op pedaal en pook. En proberen de balans te vinden bij een motor die zijn toeren opbouwt alsof ie een superbike op nitro is, met een vederlicht pedaal waarbij je niet voelt waar het aangrijpingspunt zit, is als jongleren met keukenmessen.

Het was ook een demo op lage snelheid, dus hoewel dit de eerste keer was dat iemand buiten Koenigsegg de CC850 reed, kunnen we nog niet zeggen hoe de auto zich op welke vorm van limiet dan ook gedraagt – dat is voor een andere keer. Maar die versnellingsbak? Yep, die voelt aan als een handbak, werkt als een handbak… Het ís een handbak.

De CC850 betovert en moedigt je aan

Zelfs tijdens dit kleine beetje rondklooien kun je al voelen volgens welke principes deze magie werkt. We zijn niet boven de 60 km/u geweest, hebben nog niet eens een beginnetje kunnen maken met het verkennen van het ongelooflijke potentieel van deze auto, en toch word je al helemaal opgezogen door het proces. We lezen de weg beter, luisteren naar de feedback die de auto geeft, plannen het terugschakelen en zijn zo gefocust als een laser op het proces van het schakelen: we willen er beter in worden.

Zelfs met dit slakkengangetje laat een handgeschakelde supercar meestal niet zó makkelijk het achterste van zijn tong zien, wat zich vertaalt in een verfrissend ouderwets gevoel, zelfs al is de technologie die het mogelijk maakt zo hypermodern.

Een iets teruggetunede Jesko V8, maar 1.385 pk is nog altijd 1.350 pk meer dan je hier kunt gebruiken

‘Er zijn nog een miljoen dingen die we kunnen doen om het rijden nog makkelijker te maken, met over-the-air updates bijvoorbeeld. Maar ik steek er liever wat meer energie in om te zorgen dat je niet om het echte gevoel heen kunt’, zegt Christian.

We vragen hem waar dat toch vandaan komt, dat vertrouwen dat ideeën ook echt uitvoerbaar zijn, dat ze in de praktijk zullen gaan werken. ‘Ach, dat zal te maken hebben met 30 jaar lang de handschoen oppakken, het onbekende tegemoet treden en net zo lang doorgaan totdat het werkt. Ik hang geen enkele religie aan, maar ik heb in de loop van de tijd wel leren geloven.’

TopGear Awards 2023: Dit zijn de beste auto’s van dit jaar