VW dieselschandaal: vraag/antwoord

Het gebeuren rondom de uitstoot van Volkswagen-dieselmotoren is uitgegroeid tot een van de grootste schandalen uit de automobiele geschiedenis: het gaat om elf miljoen auto’s, de aandelen van Volkswagen hebben een duikvlucht genomen en CEO Martin Winterkorn is opgestapt. Maar wat betekent dit uiteindelijk voor het merk, voor de autoindustrie en voor jou? Lees verder voor de belangrijkste vragen en antwoorden.

We wisten toch allang dat emissiecijfers voor geen meter kloppen. Wat maakt dit dan nog uit?

Verwar deze zaak niet met het algemeen bekende feit dat auto’s meer brandstof verbruiken dan opgegeven – en meer CO2 uitstoten – in het echte leven dan in de officiële tests.

Als je je auto onder dezelfde omstandigheden rijdt en met dezelfde snelheden die tijdens de testcyclus gehanteerd worden, moet je de opgegeven verbruikscijfers kunnen halen. Dat bij die tests zo belachelijk langzaam en voorzichtig gereden wordt dat het niemands rijstijl ook maar enigszins benadert, is niet het punt.

Volkswagens valsspelen gaat verder. Zelfs als de auto op dezelfde manier wordt gereden als in de testcyclus, stoot hij meer uit van de schadelijke gassen NO en NO2, samen bekend als NOx. Alleen als je hem op een rollenbank plaatst, detecteert de motor dat er een test aan de gang is en schroeft hij zijn eigen uitstoot terug door de verbranding aan te passen. Hiermee worden de prestaties minder en het verbruik (bij het rijden in de echte wereld) mogelijk hoger.

Zal het Amerikaanse schandaal zich naar Europa verspreiden?

Volkswagen heeft toegegeven dat elf miljoen van hun auto’s wereldwijd dezelfde motormanagement-software gebruiken als de modellen die nu in de VS onder vuur liggen. Inmiddels is bekend geworden dat ook bij de auto’s voor onze markt is valsgespeeld. Het gaat om de zestienkleps dieselmotor met codenaam EA189, die met 1,6 en 2,0 liter inhoud in Volkswagens, Seats, Audi’s en Skoda’s werd gebruikt tot hij in nieuwe MQB-modellen werd vervangen door de EA288-motor.

Voorlopig weten we alleen zeker dat het trucje met het motormanagement werd gebruikt om de Amerikaanse tests te kunnen halen. Het is best mogelijk dat de motor de Europese tests van destijds (Euro 4 en Euro 5) nog steeds haalt in de normale modus. Hier is nog niets over bekend. Als blijkt dat de motor ook hier niet goedgekeurd had mogen worden, zijn er meerdere wetten overtreden, want ook in Europa is het verboden om de emissies tijdens dergelijke tests te manipuleren.

Ik heb een Volkswagen met een 1,6- of 2,0-liter TDI-motor. Wat moet ik nu doen?

Waarschijnlijk gewoon ermee doorrijden. Tot er meer bekend wordt over de gevolgen voor reeds verkochte auto’s geldt sowieso: jij bent niet aansprakelijk voor dit alles, het is Volkswagens probleem en jij hebt je auto te goeder trouw gekocht. Als je in de VS woont, komt er een terugroepactie aan. In Europa zal hetzelfde gebeuren als blijkt dat Volkswagen ook hier de boel heeft bedrogen. Natuurlijk kun je, als je je niet prettig voelt bij de NOx-vervuiling, je auto inruilen. In de VS kan men hier nog een zware dobber aan krijgen: daar is de typegoedkeuring ingetrokken en mogen dealers de betreffende modellen, zowel nieuw als gebruikt, niet meer verkopen. Inmiddels heeft naast Zwitserland, België en Italië ook Nederland een verkoopstop ingevoerd (let wel: de modellen met de modernere Euro 6-motoren blijven gewoon te koop).

Zit er veel verschil tussen de Amerikaanse en Europese emissietests?

In de VS worden strengere eisen gesteld aan de uitstoot van stikstofoxiden (NOx). Bij de Euro 4-test voor diesels, die voor veel van deze auto’s gold, werd 0,25 g/km NOx toegestaan. Voor benzines lag de grens op 0,08 g/km. Diesels werden dus gematst, omdat men ze een goede manier vond om de uitstoot van het broeikasgas CO2 terug te dringen.

Bij Amerikaanse tests worden aan benzine- en dieselauto’s dezelfde eisen gesteld wat betreft NOx-uitstoot. Bovendien moeten auto’s eraan blijven voldoen tijdens de eerste 120.000 mijl (iets meer dan 193.000 km) dat ze in gebruik zijn.

Wat betekent die miljardenboete voor een enorm bedrijf als Volkswagen?

Het is ongeveer 30 procent meer dan de winst van het gehele concern vorig jaar. Het zou het bedrijf dus niet om zeep helpen, maar het zou behoorlijk pijn doen en de investering in ontwikkeling van nieuwe modellen aan banden leggen.

Maar het heeft weinig zin om de discussie toe te spitsen op het boetebedrag van 16 miljard euro. Om te beginnen zal de uiteindelijk opgelegde boete waarschijnlijk een stuk lager zijn. Daarnaast zijn er nog veel meer kosten aan deze situatie verbonden, zoals het terugroepen van miljoenen auto’s in de VS – wat waarschijnlijk nog eens een miljard zal kosten. Daarnaast zullen er rechtszaken van eigenaren komen, zit het bedrijf opgescheept met vele onverkoopbare auto’s, en zullen ze bovendien door alle imagoschade veel klanten verliezen in de VS en de rest van de wereld. Volkswagen was voor velen altijd een betrouwbaar bedrijf – nu zijn ze in een klap het zwarte schaap.

Staat de hele autoindustrie nu op instorten?

Eh, nee. Als mensen geen Volkswagens kopen, kopen ze iets anders. En als blijkt dat die auto’s ook tijdens tests gemanipuleerd werden, schuiven ze nog een merk op. Zelfs als blijkt dat alles en iedereen valsspeelde, zullen mensen toch auto’s nodig hebben.

Wat betekent dit alles voor de rest van de merken van de Volkswagen Groep?

Audi heeft een klap gekregen in de VS omdat de dieselversie van de A3 voorzien is van deze motor. Als blijkt dat de motor ook in Europa illegaal is, hebben Seat en Skoda ook een probleem. Bij Porsche is er niets aan de hand; zelfs als blijkt dat de V6 diesel ook niet aan de regels voldoet, is er voor hen nog niet zo veel aan de hand, aangezien die motor voor Porsche een relatieve nieuwkomer is.

Waarom neemt een autofabrikant zo’n riskante gok om emissietests te manipuleren?

Commerciële druk. Volkswagen wilde op de Amerikaanse markt een unieke aanbieding neerzetten. De concurrentie doet daar goede zaken met hybrides, maar de Duitsers liepen achter op dat vlak en zagen bovendien geen grote markt voor hybrides in Europa.

Dus wilde Volkswagen hun zuinige dieselmodellen aan Amerikanen zien te slijten. Omdat de emissie-eisen in de VS zo streng zijn, gebruiken concurrenten de prijzige (als in, meerdere honderden euro’s per auto) AdBlue-toevoeging om de NOx terug te dringen. Volkswagen claimde dat zij deze niet nodig hadden. Als gevolg hiervan waren hun dieselmodellen goedkoper.

Wat betekent dit voor de machtsstrijd in de top van het Volkswagen-concern?

CEO Martin Winterkorn is op woensdag 23 september afgetreden. Pikant detail is dat er, tot het schandaal, één dag later een meeting zou plaatsvinden om zijn contract voor drie jaar te verlengen. Winterkorn zegt dat hij geschokt is en dat hij niets van de manipulatie af heeft geweten.

Ofwel wisten degenen die zeer dicht bij de VW-top zitten ervan, ofwel runden ze een bedrijf met een kromme cultuur, waarin ingenieurs liever valsspeelden dan problemen eerlijk aan hun meerderen te rapporteren (‘we kunnen de emissies voor deze prijs niet ver genoeg terugdringen’).

Winterkorn is inmiddels vervangen door Matthias Müller, de hoge baas van Porsche die tevens tot 2010 de productstrategie bepaalde voor alle merken van de VW Groep.

Wat betreft grote schandalen, hoe valt dit te vergelijken met de zaak van de accelererende Toyota’s?

De terugroepactie van Toyota ging om een mogelijk probleem dat aan het licht was gekomen, niet om opzettelijke manipulatie. Toyota wilde in het begin niet echt meewerken met de Amerikaanse onderzoekers, waardoor het leek alsof ze de boel onder het tapijt wilden vegen. Het was een gevaarlijk, maar zeer weinig voorkomend, ongelukkig mankement.

VW heeft honderdduizenden auto’s verkocht waarvan ze wisten dat de uitstoot van gassen die wereldwijd worden gezien als gevaarlijk voor de menselijke gezondheid vele malen hoger was dan toegestaan.

Wat is het verschil tussen CO2 en NOx?

CO2, of koolstofdioxide, is een gas dat hoofdzakelijk verantwoordelijk is voor door mensen veroorzaakte klimaatverandering. Het blijft in de atmosfeer hangen en zorgt dat deze meer warmte vasthoudt. Het gas is niet schadelijk voor de gezondheid; sterker nog, jij ademt het uit en planten nemen het op om er weer zuurstof van te maken.

NOx zijn stikstofoxiden – NO en NO2. Samen met andere vervuiling vormen ze een oorzaak voor het ontstaan of verergeren van ademhalingsproblemen, vooral bij kinderen, ouderen en astmapatiënten. Het is een van de oorzaken van de dichte smog in Los Angeles waardoor in de jaren ’70 de strenge Amerikaanse emissie-eisen in het leven werden geroepen.

Gaat er iemand naar de gevangenis?

Mogelijk worden er mensen vervolgd. De aanklacht is zeer ernstig. Autobedrijven hebben erg goede advocaten. Veel verder willen we niet speculeren.

Is dit het moment om aandelen in Volkswagen te kopen?

Cynicus die je er bent. In vergelijking met vorige week zijn de aandelen zo’n 40 procent in waarde gedaald. Men gokt hoe dit alles zal aflopen en vervolgens ‘hangt de markt een prijs’ aan de mogelijke financiële schade voor het bedrijf.

Als je denkt dat dit uiteindelijk allemaal niet zo schadelijk zal zijn voor Volkswagen, kun je een gokje wagen. Niet dat TopGear op wat voor manier dan ook gekwalificeerd is om financieel advies te geven. Nee, dit moet je zelf maar uitzoeken.