Snelle gezinsauto’s: wel heet, geen hatchback

Daar, in een inmiddels ver en duister verleden, ontstond het idee van de hete hatchback. Het bleek een voltreffer. Alle informatie die je nodig hebt over de snelle gezinsauto’s kun je lezen in dit artikel: ‘alternatieven voor hete hatches‘. Je kunt erover twisten waar en wanneer het is gebeurd. We slaan de Autobianchi A112 Abarth (te klein, niet genoeg vermogen) en de Mini Cooper (geen hatch) over, en lokaliseren de geboorte ergens midden jaren zeventig in Wolfsburg, waar de VW Golf GTI ten tonele kwam, of in Parijs, waar de Renault 5 Gordini Turbo verscheen.

De formule van een hot hatch

Het was een mix van twee goede zaken. Ten eerste de hatchback zelf: een veelzijdige auto, groot genoeg voor de meeste mensen en klein genoeg om handig en betaalbaar te zijn. Ten tweede: een te sterke motor. Een goed ontwikkelde hete hatch is beweeglijk en pittig en zorgt voor een hele hoop opwinding. Maar in het dagelijkse verkeer toont hij zich onschuldig, dan is het een auto die je gerust kunt verantwoorden tegenover je vrouw, je kinderen en je baas.

‘In een ver en duister verleden ontstond het idee van de hot hatch. Het was een voltreffer’

Als een idee zoveel kwaliteiten in zich kan verenigen en zo veel decennia overeind kan blijven, dan moet het wel fundamenteel juist zijn. Net als een Hollywood-producent die altijd maar weer dezelfde formule loslaat op zijn nieuwe films, is echter ook de auto-industrie niet in staat anders dan op een deprimerend binaire manier vooruit te denken. Zodoende kom je dan vanzelf op het idee de formule van de hot hatch uit te rollen en toe te passen op andere goed verkopende autocategorieën. Je neemt een dikke motor, maakt de vering stugger en verwisselt de stoelen. Hm. Hatch plus hot is goud, maar dat betekent niet meteen dat crossover plus hot, of elektrisch plus hot, of stationwagen plus hot ook automatisch goede ideeën zijn.

De hete behandeling pakte niet altijd even goed uit

Omdat we bij TG de diversiteit in de automobiele biosfeer altijd van harte ­verwelkomen, en we een surplus aan paardenkrachten sterk aanmoedigen, ­herinneren we ons nog goed dat er in het verleden ook al eens zulke pogingen zijn gedaan. Toen waren het van hatchbacks afgeleide sedans en cabrio’s die de hete behandeling kregen. Rampen als de Renault 19 Chamade 16v en de Ford Escort XR3i Cabrio werden over ons uitgestort. Met de kennis van nu valt het eenvoudig te begrijpen dat er weinig klandizie voor te vinden viel. Later werden er ook pogingen gedaan met gezinsauto’s, en een paar mensen – maar dan ook echt maar een handjevol – denkt nu nog met waterige ogen terug aan de dag waarop ze een Opel Zafira OPC kochten. Wat een Frankenstein-auto was dat. In het licht van een zo faliekant mislukt verleden zou je kunnen vermoeden dat ’s werelds automakers zich wel twee keer zouden bedenken voor ze zich weer in zo’n avontuur zouden storten. Niets daarvan. Daar zijn ze weer, met een nieuwe cohorte aan hete niet-hatches. We mogen bij TopGear dan wel enigszins sceptisch zijn, maar we achten onszelf toch in de eerste plaats sportief en eerlijk. We hebben daarom deze nieuwe lichting auto’s bijeengebracht om ze een kans te geven.

De ProCeed GT is leuker dan de hatchback als snelle gezinsauto

Het mag geen verrassing zijn dat de auto’s die het best presteren de modellen zijn die het minst afwijken van de gouden formule. De Hyundai i30 N Fastback rijdt als een i30 N hatch. Hij heeft meer laadruimte, en als je je ogen samenknijpt en vanuit een bepaalde hoek van achteren naar ’m kijkt, dan lijkt hij op een Mercedes. Hij is een broer van de hatch, maar geen tweelingbroer. De Kia heeft een interessante carrosserievorm en we bevelen ’m aan omdat we van gracieuze, sportieve stationwagens houden: ze staan wat hoger in de voedselketen, maar zijn wel geweldige guilty pleasures. Wie kan er, met de hand op het hart, zeggen dat hij nooit een Audi RS Avant of een Alfa 156 Sportwagon heeft begeerd? Maar gaat die vlieger ook nog op als je stationwagens koppelt aan de prijs en het vermogen van een hot hatch? Eigenlijk wel, ja. De ProCeed GT is in veel opzichten leuker dan de gewone hatchback, de Ceed GT, die wel een hatchback is maar niet echt heet. Met 204 pk is hij niet echt overbedeeld genoeg. De ProCeed GT is daarentegen een lekker levendige auto, stijlvol, en met een bruikbaar achterste. Daar doen we het voor. In de bochten is hij ook leuk, en dat komt doordat hij niet te hoog is.

De reden waarom een SUV of crossover zelden leuk is

Voor een lesje in de vele voordelen van laagte moet je een ritje maken in de Honda Civic Type R. Je zit tussen de wielen, dus als je met een wiel over een gat of hobbel rijdt, duik je daar niet in en word je evenmin gelanceerd. Hij blijft altijd vlak op de weg liggen en behoudt z’n directe respons, omdat hij zich niet hoeft te herstellen van overhellen. Hij is de anti-SUV.

‘De delen van een hot hatch zijn vaak tamelijk gewoontjes; in de combinatie schuilt de ware alchemie’

Dat is waarom een SUV of een crossover zo zelden echt leuk is om te rijden. De Cupra Ateca (die we tijdens het testen nog steeds hardnekkig ‘de Seat’ blijven noemen) is niet de eerste kleine crossover die de genen van een hot hatch heeft meegekregen. Dat was de Mini Countryman Cooper S. En nu we die laatste toch noemen: de Countryman illustreert exact het probleem. Zijn missie is het om liefhebbers van snelle Mini’s te kunnen accomoderen als het gezin een grotere auto vereist. Maar omdat het design wel bijna maar niet helemaal Mini is, en de rijeigenschappen wel bijna maar niet helemaal Cooper S, voelt hij eigenlijk constant aan als een teleurstelling, een slap aftreksel van de driedeurs die je nog steeds zou hebben gereden als je vrouw je op een mooie zondagochtend niet het goede nieuws had verteld.

Zijn de Ateca en Skodiaq volwaardige snelle gezinsauto’s?

Dat is in het kort wat er schort aan de Ateca en de Kodiaq. Het zouden echt goede auto’s zijn als ze tevreden waren met wat ze zijn, in plaats van iets te willen zijn dat ze niet zijn – en ook niet zullen worden. De Skoda RS is verfijnd, mooi gemaakt en absurd goed te gebruiken. Alles waarvan we houden bij de normale Kodiaq – maar dan iets kwieker. En hij wordt nog veel beter als je de geblokte-vlagmodus negeert, op het dashboard niet kijkt naar de g-meter maar luistert naar Radio 1, de dempers terug in standje Comfort zet en het domme, neppe motorgeluid uitschakelt. Hij zou zelfs nog beter zijn als je het namaak-koolstofvezel in de cabine zou verwijderen en de RS-badges zou afplakken. Het is geen sportieve auto en die pretentie is stupide. Zelfs de kleinere en beweeglijker vijfzits Ateca is geen echte hot hatch. Hij communiceert niet genoeg.

De BMW i3s heeft de juiste communicatie

Vreemd genoeg doet de i3s dat dan weer wel. Echt, de BMW laat je beter weten wat er onder je gebeurt dan de meeste crossovers, al krijg je niet altijd te horen wat je zou willen horen. Zelfs op het platteland – duidelijk niet de natuurlijke habitat van een elektrisch voertuig – presteert hij heel behoorlijk. Maar hebben we de sportievere i3s echt nodig? De normale i3, die het doet zonder de bredere wielkasten en de racevaardigheid die bij de s-versie wordt geïmpliceerd maar niet wordt geleverd, is meer in harmonie met zichzelf. Wie deze alternatieven rijdt, wordt snel duidelijk waarom de hete hatchback het al sinds de jaren zeventig zo goed doet. Niemand had het destijds ooit over het woord synergie, we kenden het niet eens. We leefden nog volgens de woorden van Aristoteles: het geheel is meer dan de som der delen. En de delen van een hete hatchback zijn vaak tamelijk gewoontjes; in de combinatie schuilt de ware alchemie.