Avtoros Shaman

‘In Rusland zijn er geen wegen, alleen richtingen.’ Dat heeft, naar verluidt, Napoleon Bonaparte gezegd. De man die de invasie van het grootste land ter wereld heeft geleid. Het is een quasi-intellectuele, historische verwijzing om misschien een beetje uitleg te geven over de Avtoros Shaman, dit achtwielaangedreven beest.

Wat zegt een citaat van tweehonderd jaar geleden in vredesnaam over een krankjorume uitbreiding van de markt voor SUV’s? Dat Rusland – ondanks de enorme afstanden – inderdaad weinig wegen heeft. Reden waarom de bevolking van Rusland een groot palet aan oplossingen om het land te doorkruisen heeft uitgebroed, de ene nog ingenieuzer dan de andere. Bijvoorbeeld een Lada op rupsbanden.

шаман

De Avtoros Shaman – ofwel шаман in het Cyrillische schrift dat de Russen gebruiken. Het is een geheel eigen concept. Een auto waaraan tien jaar is gewerkt en die geschikt is voor alle terreinen. Hij is het product van een jeugdige generatie van post-Sovjet Russen die een uitermate kritische benadering kiest waarbij componenten en materialen van eigen bodem worden toegepast.

Als je dol bent op cijfertjes zul je waarschijnlijk teleurgesteld zijn. Het vermogen verbleekt in vergelijking met de doorsnee vertegenwoordigersauto. De 3,0-liter turbodiesel van Iveco – helaas niet van Russische bodem aangezien er niets beschikbaar was dat op de taak was berekend – levert 178 pk. Waar je echter het meest van achterover zult slaan – hoewel de meesten van ons daar uiteindelijk nauwelijks belangstelling voor hebben – is de prijs.

Negen miljoen roebel klinkt als een bedrag waar de rillingen van over de rug lopen, maar wanneer je het via de huidige koers omrekent, kom je op een veel redelijker klinkend bedrag van ongeveer 125.000 euro uit. Ga je je dan ook nog te buiten aan opties – de toekomstige eigenaar van dit exemplaar heeft dat gedaan – dan zit je op 141.000 euro, exclusief belastingen. Dat lijkt een schijntje voor alleen al de 4,8 ton aan materiaal, en dan moet je je ook nog bedenken dat elk van de in totaal acht wielen bestuurbaar is en wordt aangedreven. Voor een Mercedes-AMG G 63, ook zo’n topper in Rusland maar met de helft van de wielen, moet je zo’n 30.000 euro meer aftikken.

Een heel andere doelgroep

Daar waar de Mercedes met z’n V8-aangedreven relikwie als het favoriete speeltje voor de heersende klasse in Moskou geldt, is de Shaman voor een heel andere doelgroep bestemd. Het zou geinig zijn om tegen alle verwachtingen in met de Shaman het Rode Plein op te rijden om daar een lange neus te trekken naar de verwaandheid van bezitters van een G 63 of BMW X6 M, al kun je nog meer lol beleven als je de stedelijke agglomeratie helemaal achter je laat en verder kijkt dan je neus lang is.

De Managing Director van Avtoros, Vladimir Volkhonsky, vertelt dat de Shaman voor iedereen geschikt is. Van reddingsploegen tot jagers tot bodem­onderzoekers. Het is zelfs een alternatief voor helikopters, zo onbeperkt zijn de mogelijkheden. Feitelijk zijn alle soorten specificaties mogelijk. Onder de bijzondere opties zijn bedden, stoelen om er een bus van te maken en een propeller. Ofschoon de meeste van de vijftien Shamans tot dusverre zakelijk zijn aangeschaft, kun je in een vloek en een zucht vaststellen dat de kopers zich hebben verloren in persoonlijke, wat minder volwassen wensen.

De Avtoros Shaman, speelgoed voor mannen

Wat je ook hebt meegemaakt, het is bijna onmogelijk om je in de nabijheid van de Avtoros Shaman niet als een kwajongen te gedragen. De TG-fotograaf – een man die zo’n beetje alle hoeken van de wereld heeft gezien – heeft grote ogen en een grijns die net zo groot is als de mijne. We komen niet veel verder dan wijzen en grommen en gilletjes slaken in de richting van de bizarre voorzieningen. Krasbestendige lak en benzinetanks die buitenboord zijn gemonteerd (zie de zwarte strips boven de achterwielkasten) zullen voorbeelden zijn van vorm die naadloos functie volgt, maar het grote kind in ons komt ruimschoots aan zijn trekken.

De bestuurder zit in het midden. De allure van een McLaren F1 verdwijnt echter al gauw door een stoel die lijkt op die van een Ford Fiesta uit de jaren tachtig. Die soberheid verklaart de lage aanschafprijs.

Puzzelen met knoppen

Hij start gewoon door een sleutel om te draaien. Ook het stuur, de meters en de handgeschakelde zesbak zijn volkomen conventioneel. Met het oog op de instructie van Vladimir met een vertraging van 40 seconden – het moet door een tolk uit het Russisch naar steenkolenengels worden vertaald – is die eenvoud een hele opluchting.

Als je verrast bent dat de wielen niet via een automatische versnellingsbak worden aangedreven, dan legt Vladimir uit dat er technische complicaties waren en dat het bovendien ‘een teken van professionaliteit’ is, net zoals in een sportauto. Het schakelen vergt veel handarbeid, want de versnellingen zijn bespottelijk kort. De topsnelheid bedraagt 80 km/u, maar gelet op z’n omvang bereikt hij die in een respectabele tijd. Al hebben we niets gemeten.

Iets meer tijd kost het doorgronden van het bedieningspaneel links van het stuur. Een reeks knoppen om de acht wielen te vergrendelen en te ontgrendelen in het geval dat heel steile stijgingen en afdalingen moeten worden genomen. Met andere knoppen activeer je de achtwielbesturing. Een door hemzelf ontwikkelde component waar Vladimir het meest trots op is.

De besturing heeft twee standen. De ene om de vier achterwielen tegengesteld aan de vier voorwielen te verdraaien om maximale wendbaarheid te verkrijgen. De andere om alle wielen in dezelfde richting te draaien om zodoende de desoriënterende krabbengang te verkrijgen. Die functie dient er zowel voor – zo probeer ik te bevatten – om de fotograaf wat inspiratie te bezorgen als om de steilste parallelle inparkeeractie ter wereld uit te voeren – wanneer je tenminste voldoende aanloop hebt.

Eindelijk rijden

Nadat onze gebrekkig uiteengezette trainingsessie is afgerond, wordt het tijd om een geschikt terrein te vinden waar we kunnen vaststellen waartoe de Avtoros Shaman in staat is. De fabriek staat op maar een paar uur rijden van Moskou. We zijn hier gezegend met een omgeving waarin je asfalt aantref. Maar we gaan lekker op zoek naar iets wat meer uitdaagt.

De Shaman weet raad met wegen – Vladimir heeft verteld dat dit het eerste actiepunt op het wensenlijstje was – maar ik weet zeker dat hij de eerste zou zijn om toe te geven dat het bepaald niet zijn grootste talent is. Alleen al de herrie van de zompige terreinbanden en de gebrekkige geluidsisolatie bij waanzinnige snelheden als 40 km/u benemen je alle moed om ‘m op dit terrein het mes op de keel te zetten.

We baren veel opzien bij andere weggebruikers, die verbijsterd en met open mond naar hun mobiel graaien om een foto te maken, maar het is allang duidelijk dat de Avtoros Shaman zich veel beter thuis zal voelen zodra we over onaangetaste ondergrond rijden.

Dwars door het moeras

Vladimir wijst erop dat die ondergrond ook onaangetast zal blijven. Aangezien de lage-drukbanden van de Shaman vrijwel geen sporen achterlaten in de schitterende natuur waarover hij rijdt.

Die overtuiging houdt niet lang stand. Ik rijd op een moeras af en uit de driftige gebaren maak ik op dat Vladimir wil dat ik er recht doorheen rijd. De fotograaf zit met zijn camera aan de andere kant en ik probeer een maximale plens water op te laten spatten.

Ik rijd met een gangetje het smoezelige, donkere water in dat ver, wijd en hoog opspat en vervolgens schommel ik naar de andere kant waar ik zonder enige moeite weer boven kom, op vaste grond onder de wielen. Als ik me uit de zijdeur stort vallen twee dingen onmiddellijk op. De verschrikkelijk ranzige stank die uit het troebele water opstijgt. En een complete school vissen die tevergeefs spartelen, nadat ze in mijn kielzog uit het water zijn meegezogen. Door schuld overmand gooi ik er zo veel mogelijk terug. Ik heb blijkbaar niet het jagersinstinct van de toekomstige eigenaar van deze Avtoros Shaman.

Ik ben daar echter vrij snel overheen. Er valt weinig te duchten van ruw terrein in een namaak-gepantserde bus die overal raad mee weet. Waarschijnlijk verwacht je dat ik nu vergelijkingen ga maken met een Land Rover Defender of Mercedes G-klasse om de pure rijervaring van de Avtoros Shaman onder woorden te brengen. Dat doe ik niet. Waar hij me het meest aan doet denken is, eh, een Caterham.

Wanneer de achtwielbesturing is geactiveerd, wordt de wendbaarheid onvoorstelbaar. Die moet ervoor zorgen dat je over listige bossporen kunt wenden en keren. En dat doet ie. Als je iets meer veiligheidsmarge tot je beschikking zou hebben (bijvoorbeeld iets minder meedogenloze dikke bomen) dan zou je net als bij een Caterham Seven op een bochtig circuit in de verleiding kunnen komen ‘m de bocht in te smijten en zodra je weer op het rechte stuk bent vol op het gas te gaan. Hij is alleen wat langzamer en wat hoger.

En wat denk je hiervan?

Kies de meest wendbare stand van de besturing en vergrendel de aandrijving. Geef vervolgens vol gas in z’n derde versnelling en je geniet met volle teugen van de meest opzienbarende donuts. Er zijn maar weinig andere voertuigen waarmee je zo veel plezier kunt hebben. Al zou ik het wat rustiger aan doen wanneer er afgematte avonturiers of waardevolle mineralen aan boord zijn.

We zijn nog niet eens toegekomen aan het hoogstandje van de Avtoros Shaman. Vladimir staat te popelen om dat te demonstreren. Hij dirigeert me naar een rivier. De Wolga, om precies te zijn. Europa’s langste, om nog preciezer te zijn.

Het stuk dat Vladimir voor ogen heeft is niet al te onstuimig, maar er is wel stromin. Ik twijfel er niet aan dat het diep is. Wanneer ik optrek tot aan de oever begint net de gouden schemering voor zonsondergang. Die schildert een prachtige gloed over de rivier en de ooit vreedzame vissers. Nu kijken ze verontrust toe hoe dat enorme en agressieve voertuig de rust komt verstoren. ‘We gaan de rivier oversteken’, zegt tolk Dimitri op de gortdroge wijze van iemand die de woorden van een ander letterlijk doorgeeft, zonder reikwijdte en strekking te doorgronden. Mij is verzekerd dat het gevaarte van bijna vijf ton zal blijven drijven. Maar ik kan me goed voorstellen hoe groot de pret bij de vissers zal zijn als we het niet redden.

Kun je zwemmen?

Dimitri geeft met uitgestreken gezicht nog wat meer informatie door, zoals ‘dit stuk hebben we nog nooit eerder geprobeerd’, en ‘kun je zwemmen?’ Het is me een stel. Vladimir wil graag de regie in handen nemen en ik ben niet van plan hem tegen te houden. Zo schuifelen we met de Managing Director van Avtoros aan het roer naar de rand van het water waar hij de creatie van zijn bedrijf met de neus naar beneden laat wijzen.

Zodra de achterkant ver genoeg los van de grond is, wordt de ietwat krakkemikkige propeller achterop gehesen. Vervolgens wordt het aangesloten op het bedieningspaneel van de Avtoros Shaman. Voor ieder ander moet dit eruit zien als een plan waar te weinig tijd en te weinig middelen aan zijn besteed. Onze afdaling gaat door tot het moment dat je maag zich omdraait wanneer de wielen geen vaste grond meer onder zich hebben en iets met het gewicht van twee Discovery’s zichzelf drijvend moet houden.

Uit het feit dat het niet tot krantenkoppen heeft geleid, kan worden afgeleid dat de overtocht goed is verlopen. Al ging het dermate traag dat de voortgang alleen kon worden vastgesteld door een vast punt te kiezen. Ik koos voor een boos toekijkende visser die je langzaam van rechts naar links ziet bewegen.

Zo’n tien doodstille minuten later komen we weer aan land als een nijlpaard dat de oever opklautert. De Shaman laat rivieren met minder uitbundig vertoon achter zich dan heuvels, moerassen en bossen. Maar het is dan ook een bijzondere kwaliteit dat hij het überhaupt kan.

Het ultieme vervoer voor avonturiers? Gelet op Vladimirs ambitieuze groeiplannen denk ik dat dit niet lang zal duren. Zo komt er een Avtoros Shaman pick-up en een quad. De eerste moet een bizon kunnen vervoeren, dus heeft hij ook plaats voor de laatste. Conclusie: Rusland heeft helemaal geen wegen nodig.

De uiterste grens

Rusland is een enorm groot land. Immens: een achtste deel van het totale oppervlak van de wereld. In dat landschap ligt slechts 1,4 miljoen kilometer aan wegen. Ongeveer net zo veel als in Japan. Ze bevinden zich grotendeels in het westelijk gelegen deel. Bijna tienduizend kilometer ten oosten van Moskou en acht tijdzones verder ligt er niets.

Deze voertuigen zijn dus een antwoord op een behoefte. Niet het bewijs dat Rusland zich wil meten met een G-klasse of een Hummer. We schrijven bewust ‘deze’, want de Shaman is niet de enige. Oké, de Dartz Prombron waarin we al een aantal keer hebben gereden, is meer bedoeld als veiligheidsvoertuig voor steenrijke oligarchen dan voor transport over de toendra, maar je hebt ook nog de Ghe-O Rescue en de Aton Impulse Viking. Gereedschap voor zowel expedities als voor rijkeluis-tijdverdrijf.

Dergelijke voertuigen zijn in geen enkel ander land ter wereld nodig, en ze worden dan ook nergens anders gemaakt. In de westerse wereld richten fabrikanten zich op auto’s die rijplezier bieden op smalle, bochtige wegen. In Rusland wordt een iets andere benadering gevraagd.

Specificaties Avtoros Shaman