Christiaan van der Klaauw

Sinds 2008 is horlogemerk Christiaan van der Klaauw met de komst van CEO Daniël Reintjes een nieuwe weg ingeslagen. TopGear duikt met deze grote autoliefhebber in de wereld van astronomische complicaties.

In 1974 startte de van origine Leidse maar inmiddels aardig verfriesde Christiaan van der Klaauw met het ontwerpen en fabriceren van klokken en horloges met als belangrijkste kenmerk de astronomische complicatie. Mocht je het niet weten: astronomie is sterrenkunde, een wetenschap die je vooral niet moet verwarren met astrologie (hoewel enigszins verwant); dat kun je meer als geloof uitleggen over gebeurtenissen, of het lot van mensen verband houdend met de stand van hemellichamen als de zon, de maan en sterren. Van der Klaauw richt zich als een van de weinige horlogemerken op astronomie – een soort wetmatigheid die optreedt tussen hemellichamen. Volg je het nog?

Zo niet, we geven een voorbeeld. Neem de maan. Die draait elke 29 dagen, 12 uren, 44 minuten en 2,8 seconden (afgerond elke 29,5 dagen) precies één rondje om de aarde. Uit dat gegeven kun je het een en ander herleiden: als je de tijd weet, weet je ook waar de zon staat (nog zo’n wetmatigheid). En als je weet hoe laat het is en waar de zon schijnt, kun je aan de hand van de draaiing van de maan bepalen of het op een gegeven moment volle maan is, halve maan of dat er geen maan zichtbaar is. En alles er tussenin. De maanstand dus. Wat Christiaan van der Klaauw nu al bijna veertig jaar doet, is aan de hand van allerlei astronomische, wetmatige formules mechanieken ontwikkelen (de zogeheten complicaties) die uiteindelijk om je pols passen. Dus kun je op modellen van Christiaan van der Klaauw niet alleen de tijd aflezen, of de datum, maar ook de maanstand, wanneer er een zons- of maanverduistering is, de stand van de zon ten opzichte van de horizon (declinatie van de zon) en als opperste hoogstandje leveren ze een horloge met minuscuul planetarium – een dynamische weergave van de beweging van de zes zichtbare planeten in ons zonnestelsel, met de aarde en zon erbij, tevens het kleinste planetarium ter wereld. Daarmee zijn horloges van Christiaan van der Klaauw niet zomaar kleine klokjes waarop je kunt zien hoe laat het is, maar worden ze door liefhebbers en verzamelaars gezien als technische hoogstandjes en een sieraad voor om je pols.

Begin deze eeuw bedacht Daniël Reintjes dat hij graag een eigen horloge zou willen laten maken, eentje die hij zelf ontworpen had – mogelijk als een soort opmaat voor een later zelf te creëren horlogemerk. Hij benaderde daarvoor Christiaan van der Klaauw, die niet per se stond te springen om één enkel horloge op bestelling te vervaardigen. Maar na een lang en goed gesprek raakte Christiaan dusdanig enthousiast dat hij nog dezelfde dag achter zijn teken- en rekentafel kroop met de mededeling dat ie er twee jaar (!) over zou doen om het ontwerp van Daniël te maken. Negen maanden later was het horloge klaar en startte Daniël zijn merk Dark Rush, waarbij Christiaan van der Klaauw alleen de fabricage en productie voor z’n rekening zou nemen. Daniël zou zelf zorgdragen voor verkoop, marketing en distributie.
 

'BMW en Mercedes zijn dé premiummerken, en Audi nestelde zich in korte tijd bij hen. Vorm. Signatuur. Dat zijn de toverwoorden'

De twee heren, Christiaan en Daniël dus, zaten vele uren samen te broeden op ontwerpen, complexe en innovatieve oplossingen en technische mogelijkheden, waarbij ze over en weer naar elkaars merk keken. Een soort zakelijke liefde ontspon zich en Christiaan besloot dat Daniël zijn toekomstige opvolger zou moeten worden. Daniël als creatief brein, als merkenbouwer, hijzelf als technisch brein. In 2008 werd de samenwerking nog nauwer voortgezet, in 2009 uitmondend in een officiële bedrijfsparticipatie. Christiaan houdt zich vanaf dat moment als oprichter en aandeelhouder bezig met de technische ontwikkeling van de Christiaan van der Klaauw Astronomical Watches – zoals het merk officieel heet, Daniël houdt zich als nieuwbakken CEO voornamelijk bezig met het ontwerp en de creatie van de horloges, in de breedste zin van het woord, en Daniël betrekt nog twee vrienden als medeaandeelhouders. Sander Franken wordt als CCO de man van de commerciële zaken (ook een autoliefhebber, al rijdt hij dagelijks in een Porsche Panamera – het bezit van een Ferrari F430 Spider compenseert dat, vinden wij) en Maurice Doppert houdt zich, van huis uit jurist en voormalig bankier, als CFO bezig met alle financiële zaken – en rijdt waarschijnlijk om die reden in een Volvo V70.

Om het merk en de gedachte achter de ontwerpen van de Christiaan van der Klaauw Astronomical Watches te begrijpen, rijden we naar de vestigingsplaats van Christiaan van der Klaauw in Nijehaske (Friesland) met een Aston Martin Rapide. Volgens Daniël Reintjes hét automerk dat een groot aantal parallellen bezit met het merk Christiaan van der Klaauw. Maar voordat we goed en wel geparkeerd hebben, schiet Christiaan himself op ons af: ‘Wat een mooie auto is dit zeg, een Aston Martin, dat zie ik meteen. Maar ik zie mezelf er niet mee in de sneeuw rijden, en mijn vrouw al helemaal niet. Achterwielaandrijving zeker?’ We beamen dat. ‘Dat is nou de reden waarom ik liever vierwielaandrijving heb, daar voel ik me veel veiliger bij’, zegt Christiaan, die net een nieuwe Mercedes C-klasse met vierwielaandrijving bestelde en zijn beklag doet over de te laat geleverde auto waardoor hij nu 21 procent btw moet afrekenen in plaats van 19 procent. ‘En denk maar niet dat ze daar bij Mercedes iets aan doen, ik heb gewoon pech, zeggen ze’, moppert Christiaan. ‘Toch zou ik zo’n extreme auto niet kopen, dat is echt meer iets voor collega Daniël. Hoe hard gaat ie trouwens?’

Daniël Reintjes schuift aan. Hij is van origine art director en runt een reclamebureau. Een groot deel van zijn leven wordt beheerst door vorm. De vorm van objecten, de schoonheid ervan, de functionaliteit ervan, de impact van vorm op mensen en vooral op hun emotie: het lijkt erop alsof hij alles beschouwt aan de hand van vorm. ‘Met vorm communiceer je’, zegt hij, met zijn reclamebureau groot geworden als merkenbouwer. Hij pakt een stuk papier en begint te schetsen: ‘Kijk, ik zal jullie uitleggen wat ik bedoel’. Hij tekent even uit de losse pols vier auto’s, recht van voren. ‘Ik weet zeker dat jullie deze auto’s herkennen. En dat zit ‘m in de vorm. De neus van een BMW, een Audi of een Mercedes is voor heel veel mensen zeer herkenbaar. En die van een Aston Martin helemaal. Als ik er nu een Honda bij had getekend, had je die waarschijnlijk niet herkend, simpelweg omdat Honda niet zo’n lange traditie heeft in de vorm van hun auto’s. Ze hebben ook geen herkenbare neus. Kia en Hyundai zijn daar nu heel vasthoudend mee bezig, om herkenbaarheid te scheppen, signatuur aan te brengen, en dat gaat ze echt verder brengen. Denk maar aan Audi: pakweg 30 jaar geleden waren het simpele auto’s, niet al te best, een beetje grijze massa en door mensen gezien als een merk dat qua beleving een beetje onder Volkswagen bungelde. Nu, eigenlijk al flink wat jaren, wordt Audi in één adem genoemd met BMW en Mercedes, dé premium merken van destijds, en van nu. Natuurlijk, dat zit ‘m ook in de bouwkwaliteit, maar laten we eerlijk zijn: echte rijdersauto’s zijn het niet met die voorwielaandrijving. BMW en Mercedes zijn dat wel, en toch nestelde Audi zich bij hen. Vorm. Signatuur. Dat zijn de toverwoorden. Audi’s zijn tegenwoordig voor iedereen herkenbaar. Iedereen vindt ze er smakelijk uitzien. En omdat ze veel verschillende modellen hebben, is er ook genoeg te kiezen. In elke prijsklasse. Maar de signatuur is bij elk model overduidelijk Audi. Ik vind dat enorm krachtig.’

Maar alle Audi’s lijken op elkaar, pareren wij, dat is toch niet heel spannend meer? ‘Natuurlijk, de signatuur die Audi heeft, kent ook een nadeel: alles gaat op elkaar lijken. Maar is dat erg? Een Audi is altijd herkenbaar, dus de koper, die door al die modellen heel veel keus heeft, krijgt er een bepaalde status mee. Iedereen weet: Audi’s zijn goed. Kwaliteit, hoge inruilwaarde, innovatief, hier en daar sportief ook en uiteraard: de buurman herkent van grote afstand dat jij een Audi hebt. En ook: dat jij je een Audi kunt veroorloven. Dat is ook wat een krachtig signatuur doet.’

Het zal je niet verbazen dat Daniël een Audi heeft, een vierwielaangedreven A5 Sportback om precies te zijn. We overwegen even om in slaap te vallen van al dat ge-Audi en confronteren Daniël daarmee. Hij lacht. ‘Kijk,’ zegt hij, ‘als ik me echt wil uitleven, heb ik nog wat ander spul. Zo’n A5 met vierwielaandrijving, dat drift voor geen meter, tenzij je echt idioot hard gaat.’ We zien een flinke twinkeling in zijn ogen en gaan even rechtop zitten. ‘We begrijpen dat je daarmee boodschappen doet?’ vragen we voorzichtig. ‘Eh, nee, daarvoor heb ik een Porsche 997 Turbo die gewoon voor de lol door Techart een beetje onder handen genomen is. Dat is voor mij de ideale auto voor elke dag. Ook vierwielaandrijving, met de aanpassingen van die Duitse tuner nog vlotter dan ie al was en mijn vrouw kan er uitstekend mee overweg. Die A5, de mooiste vierdeurs auto tot 4,70 meter, is handig als ik meer dan één persoon mee moet nemen.’ Zijn lach wordt vooralsnog niet kleiner. Onze aandacht ook niet.
 

'Ons merk is vergelijkbaar met bijvoorbeeld Pagani. Ook wij kopen de motor van ons horloge extern in, zoals Pagani dat bij Mercedes doet, en passen het zelf tot in detail verder aan'

‘Weet je, ik ben niet alleen liefhebber van mooie horloges, maar ook van mooie, bijzondere auto’s. Ik race al jarenlang, in van alles en nog wat, ik houd ervan om flink te driften en bij de keuze van een auto staat voor mij altijd de vorm voorop. Maar die vorm is tweeledig. Enerzijds hoe de auto eruit ziet, en anderzijds – minstens zo belangrijk – hoe ie rijdt, hoe ie vanbinnen is, ook een soort van vorm. Ik kocht ooit een Lamborghini 400 GT 2+2, een werkelijk schitterende auto om te zien. Maar dat ding reed voor geen meter, dus deed ik ‘m, met een beetje spijt, dat wel, van de hand. Ik heb nog wat andere auto’s waarvan twee nu mijn favoriet zijn: een Ferrari 360 Challenge waarmee ik race en een Ferrari F430 waarin ik eigenlijk dagelijks rijd. Die 360 is echt een geweldige auto: puur, rauw, snel en uiteindelijk makkelijk onder controle te houden. En ondanks de fraaie balans door de middenmotor kun je er echt lekker mee driften ook.’ Zijn lach wordt nog groter. Onze aandacht ook. Misschien mogen we ooit een rondje… ‘Voor die F430 geldt eigenlijk hetzelfde, al gebruik ik die niet serieus op het circuit. Maar ook die auto voelt echt heerlijk aan, als een echte auto. Je moet er een beetje in werken, hij luistert alleen als je ‘m beheerst en dat maakt het voor mij juist uitdagend. Ik vind vroegere Ferrari’s, een handvol modellen die de 360 en F430 voorgingen, niet echt heel goed, kwalitatief gezien, maar vanaf de 360 is Ferrari de achterstand op Porsche gestaag gaan inlopen waardoor zeker de F430 maar ook de 458 die je nu hebt eigenlijk de meest complete auto’s zijn in mijn ogen. Rauw en ruw, fraai om te zien, vol emotie en beleving, geweldig om te rijden.’

We gaan even in de Aston Martin Rapide rijden, en laten Daniël plechtig beloven er niet mee te driften. ‘Over signatuur gesproken,’ zegt hij, ‘kijk naar die grille. Die is al jarenlang een van de meest zichtbare en herkenbare kenmerken van Aston Martin. En hier, die lijnen op de flanken, die dikke wielkasten om de achterwielen, de vorm van de achterlichten: dit is allemaal heel krachtig en heel begeerlijk. Dit is zoals een auto moet zijn: vol uitstraling, met een krachtig signatuur, al klopt er bij de Rapide iets niet in de proportie van het geheel.’ Al rijdend over een rotonde merkt hij op: ‘Die Rapide is ook echt lang, gevoelsmatig dan, ik moet echt even kijken of ik niet met de achterwielen over de verhoging aan de binnenkant van de rotonde rijd.’ Als we even later wat vlotter doorrijden, in de sportstand en met de vering en onderstel in de stevigste stand, zegt hij: ‘Hij voelt echt wel als een sportwagen met deze instellingen. Naarmate je harder rijdt, voelt ie compacter, meer handelbaar.’ Daniël zit in perfecte racepositie achter het stuur en voelt met z’n vingertoppen wat de auto doet, hoe ie reageert.

‘Ik vind ons merk vergelijkbaar met bijvoorbeeld Pagani. Ook wij kopen de motor van ons horloge extern in, zoals Pagani dat bij Mercedes doet. Ons uurwerk, het caliber, is van hoogwaardige kwaliteit, en komt uit Zwitserland. Zelf een uurwerk ontwikkelen zou teveel tijd kosten en het zou de prijs per horloge met zo’n 25.000 tot 50.000 euro per stuk omhoog drijven. Dat is te veel en daarom kopen wij het in. We passen het uurwerk zelf verder aan, zoals AMG dat met het Mercedes-blok doet. En vervolgens bouwen wij er onze eigen astronomische complicatie op, zoals Pagani verder aan het AMG-blok sleutelt, het voorziet van extra turbo’s en intercoolers. Alleen zijn we prijstechnisch niet vergelijkbaar met Pagani. Qua specialiteit kun je ons dan weer meer met Ferrari vergelijken: zij bouwen alleen sportwagens. Wij alleen uurwerken met astronomische complicatie. En qua signatuur kom je bij Aston Martin uit. Oog voor detail, tot in het extreme, en altijd herkenbare en begeerlijke vormen,’ zo legt Daniël uit.

Hij pakt na de rit weer een leeg vel papier en tekent een horloge dat direct herkenbaar is als een Christiaan van der Klaauw. ‘Dit is onze signatuur’, legt hij uit. ‘De aanduiding van de uren, de index, staat alleen boven op de wijzerplaat, boven de horizon als het ware, en meestal in Romeinse cijfers. Die opstelling schept ruimte op de zes-uurspositie voor de astronomische complicatie. Die krijgt daardoor veel lucht, ruimte. Verder zie je op de meeste modellen een lijnenspel op de wijzerplaat: stralen. De kast is altijd rond, en ook altijd veertig millimeter in doorsnee. Groter vinden we te modegevoelig, kleiner levert moeilijkheden op om onze aanpassingen goed te kunnen doorvoeren. Ook de kroon, de knop waarmee je onder andere de wijzers kunt verstellen, is typisch voor de ontwerpen van Christiaan van der Klaauw. En het algehele ontwerp kent altijd een soort traditionele inslag: de modellen zijn klassiek en tijdloos. Bij het ontwerpen houden we echt rekening met dat het horloge nu gedragen moet kunnen worden, maar ook over tien jaar. En voor dat we een horloge op de markt brengen, zijn er vanaf de eerste ontwerpen al snel vier jaren verstreken.’

We willen weten of het ontwerpen van horloges met astronomische complicaties niet beperkend is. Daniël lacht weer, nu een tikje geheimzinnig. ‘We hebben nu de Real Moon 1980 zoals ie heet: die heeft onder andere een driedimensionale miniatuurmaan als maanstandindicatie. Sinds kort hebben we daar een tweede versie van, de Real Moon Joure, waarvan het prototype op dit moment door horlogeliefhebber Ruud Gullit wordt gedragen. En in 2013 komen we met de Real Moon Tides, een variatie van dat model waarop je getijden kunt aflezen. Eb en vloed dus. Want ook dat kun je aan de hand van de tijd, en dus je plaats op aarde, de stand van de zon en maan, berekenen. En al puzzelend met Christiaan, over onze ontwerpen, over de technische mogelijkheden die we zouden kunnen realiseren, hebben we nog voor de komende twintig jaar aan nieuwe ontwerpen liggen.’

Nagloeiend van alle informatie rijden we terug in de Aston Martin Rapide. Zou Aston voor twintig jaar aan modellen op de plank hebben liggen?