Waarom bouwde Saab nooit een auto die zo cool was als de 9-X?

Het hele punt van conceptcars is dat ze moeten verwijzen naar de toekomst. Dat is allemaal reuze optimistisch, op dat moment, maar wat als het merk helemaal geen toekomst hééft? Dan lijkt het er een beetje op dat iedereen zijn tijd aan de verkeerde dingen heeft besteed, nietwaar? In het geval van Saab: als sommige latere modellen er iets meer hadden uitgezien als deze conceptcar uit 2001, hadden de zaken er wellicht iets rooskleuriger voorgestaan.

De Saab 9-X werd onthuld op de IAA in Frankfurt in september 2001. Hij was baanbrekend – althans, dat was wat het persbericht zei. Geen goed idee, want banen heb je gewoon nodig, als bedrijf. Op het moodboard in de designstudio waren kennelijk alleen foto’s van de Smart Roadster geprikt, maar zijn makers hielden vol dat de Saab 9-X een ‘vierdimensionale auto’ was die ‘brak met alle conventies’.

De Saab 9-X is een coupé, roadster en pick-up in één

Hoe dan ook: voor een coupé was de 9-X in principe vrij normaal. 2+2 zitplaatsen, ramen, het gebruikelijke. De dakpanelen konden op targa-achtige wijze worden verwijderd om een soort roadster te creëren, en je kon de achterstoelen neerklappen om net te doen alsof het een stationwagen was; of de achterklep openlaten en er een pick-up van fantaseren.

Er hing een beetje een sfeer omheen van iets dat ze verkopen in van die hebbedingetjeswinkels in een winkelcentrum om mannen van middelbare leeftijd uit hun depressie te trekken. Hij werd aangedreven door een chique aluminium turbo-V6 van 3,0 liter, die 300 pk naar alle vier de wielen stuurde. De versnellingsbak was een handmatige zesbak en de Saab 9-X stond op 19-inch wielen, die we nu ridicuul klein zouden vinden.

Wat de Saab 9-X moest voorstellen

De Duitse auto-ontwerper Michael Mauer was in die tijd de baas van de doos met kleurpotloden bij Saab. ‘De 9-X laat zien dat de traditionele manier om auto’s te classificeren dood is’, zei hij destijds over de auto. Hij vertrok vervolgens naar Porsche, waar hij de supervisie had over nog een paar auto’s die zich niet aan traditionele classificaties wensten te conformeren, zoals de Cayenne en de Panamera.

‘Hij is een seinpaal naar de toekomst – hij laat zien waar Saab naartoe gaat.’ Nogmaals Michael Mauer. Helaas liet ie niet exáct zien waar Saab naartoe ging, want dan had hij wel wat meer geleken op een licht geretoucheerde Chevrolet TrailBlazer, ergens achter op het terrein van een autosloperij. Hij liet zien waar Saab naartoe had kunnen gaan als General Motors niet zo’n enorme puinhoop van het bedrijf had gemaakt.

De tragische realiteit was dat de Saab 9-X vooruitblikte naar een toekomst waarin het bedrijf niet meer bestond. Probeer dát maar eens in een conceptcar te verwerken. In 2010 verkocht GM Saab aan Spyker, dat twee jaar jongleerde met de wankele financiën en de inboedel toen verkocht aan een Chinees consortium dat nog eens twee jaar spendeerde aan niets bouwen, waarna het bedrijf in 2014 helemaal verdween. Een droevig verhaal, dat best anders had kunnen aflopen…